مقاله ارتباط بین نماز نافله و مقام محمود! (اختصاصی گروه پژوهش بیداری اسلامی)

بسم رب المهدی 
===========


وَمِنَ اللَّيلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَى أَنْ يبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا(الإسراء/79)
و پاسي از شب را (از خواب برخيز، و) قرآن (و نماز) بخوان! اين يک وظيفه اضافي براي توست؛ اميد است پروردگارت تو را به مقامي در خور ستايش برانگيزد!
(قرآن کریم -ترجمه ایت الله مکارم شیرازی)

اَن يُثَبِتَ لي عِنْدَكُمْ قَدَمَ صِدْقٍ في الدُّنيا وَالأخرةِ وَ اَسَئلهُ اَن يُبَلغَنيَ المَقامَ الَمحمودَ لَكُمُ عِنْدَ اللهِ
و جايگاهم را نزد شما استوار بدارد،و از او میخواهم كه مرا برساند به مقام ستوده‏اى كه براى شما نزد خداست‏
(بخشی از زیارت عاشورا-ترجمه استاد انصاریان )

روايات اسلامى ، اعم از روايات اهلبيت (عليهم‏السلام‏) و رواياتى كه از طرق برادران اهل تسنن نقل شده است مقام محمود را به عنوان مقام شفاعت كبرى تفسير كرده است ، چرا كه پيامبر (صلى‏الله‏عليه‏وآله‏وسلّم‏) بزرگترين شفيعان در عالم ديگر است و آنها كه شايسته شفاعت باشند ، مشمول اين شفاعت بزرگ خواهند شد .1
همچنین مقام محمود در آيه مباركه در روايات فريقين به شفاعت تفسير شده است.
در حديثى در ذيل اين آيه آمده كه پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله به اميرالمؤمنين فرمودند:
يا علي! إنّ ربّي عزوجل ملّكني الشفاعة في أهل التوحيد من اُمّتي وحظر ذلك عمّن ناصبك أو ناصب ولدك من بعدك2
اى على! خداوند متعال مقام شفاعت را به من درباره موحدان اُمّتم تمليك كرده است. نسبت به كسانى كه با اميرالمؤمنين عليه السلام دشمنى كردند و با او دشمن بودند از اين شفاعت محروم كرده است.
در روايت ديگرى آمده كه پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله ضمن تفسير اين آيه فرمودند:
المقام الّذي أشفع فيه لاُمّتي3
منظور از مقام محمود، مقامى است كه با آن از اُمّتم شفاعت مى كنم.
در روايت ديگرى از امام باقر يا امام صادق عليهما السلام از معناى مقام محمود پرسيدند، حضرت فرمود:
هي الشفاعة;4
منظور از مقام محمود، شفاعت است.
در تفسير كنز الدقائق در ذيل اين آيه مباركه امام كاظم عليه السلام مى فرمايد:
يقوم الناس يوم القيامة مقدار أربعين عاماً وتؤمر الشمس فتركب على رؤوس العباد ويلجمهم العرق، وتؤمر الأرض لا تقبل من عرقهم شيئاً فيأتون آدم فتشفعون منه، فيدلّهم على نوح، ويدلّهم نوح على إبراهيم، ويدلّهم إبراهيم على موسى، ويدلّهم موسى على عيسى، ويدلّهم عيسى على محمّد صلّى الله عليه وآله فيقول: عليكم بمحمّد خاتم النبيين، فيقول محمّد: أنا لها.
فينطلق حتى يأتي باب الجنّة فيدق، فيقال له: من هذا والله أعلم؟
فيقول: محمّد.
فيقال: افتحوا له.
فإذا فتح الباب استقبل ربّه فيخرّ ساجداً فلا يرفع رأسه حتى يقال له: تكلّم وسل تعط واشفع تشفع.
فيرفع رأسه، فيستقبل ربّه فيخرّ ساجداً.
فيقال له مثلها.
فيرفع رأسه حتّى أنّه ليشفع من قد أحرق بالنار.
فما أ حد من الناس يوم القيامة في جميع الأمم أ وجه من محمّد صلّى الله عليه وآله، وهو قول الله تعالى: (عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقامًا مَحْمُودًا);5
در روز قيامت مردم به آدم، نوح، ابراهيم... پناه مى برند، سرانجام به آن ها مى گويند: به سراغ رسول الله صلى الله عليه وآله برويد و آن حضرت شفاعت مى كنند.
اهل سنّت نيز در ذيل اين آيه رواياتى آورده اند. جلال الدين سيوطى در كتاب تفسير الدر المنثور روايتى را از سعيد بن منصور، بخارى، ابن جرير و ابن مردويه نقل مى كند كه عبدالله بن عمر مى گويد:
إنّ الناس يصيرون يوم القيامة جثاء كلّ امّة تتبع نبيّها يقولون: يا فلان! اشفع لنا، حتى تنتهي الشفاعة إلى النبي صلّى الله عليه وآله.
فذلك يوم يبعثه الله المقام المحمود.6

آیت الله رودباری نیز در این باره فرمودند:
متقین با خواندن نافله شب و دعا در پیشگاه الهی به مقام محمود (مقام شفاعت) نائل می شوند....شب بهترین زمان برای محاسبه نفس و درخواست از خدا برای بخشیدن گناهان و تقاضای برکت به اعمال خیر است...اگر کسی قرآن نخواند و پیام های الهی موجود در آن را دریافت نکند مثل کسی است اعمال خود را بدون بصیرت انجام می دهد..سرانجام کسانی که بدون داشتن بصیرت تنها به انجام اعمال ظاهری اسلام اکتفا می کنند همانند سرانجام خوارج در دوران امیرالمومنین(ع) است چرا که این گروه منحرف امام زمان خویش را با نیت قربت به پروردگار به شهادت رساندند.7

پی نوشت ها :
1-تفسیر نمونه -جلد دوازده 
2- الأمالى، شيخ طوسى: 455، حديث 1017، كشف الغمة: 2 / 28، تفسير نور الثقلين: 3 / 207، حديث 397.

3-روضة الواعظين: 500، كنز الدقائق: 5 / 593، مسند، احمد بن حنبل: 2 / 441، عمدة القارى: 5 / 123، تحفة الاحوذى: 8 / 454، تفسير جامع البيان: 15 / 182، حديث 17070، تفسير نور الثقلين: 3 / 208، حديث 399.
4- تفسير العيّاشى: 2 / 314، حديث 148، بحار الأنوار: 8 / 48، حديث 49، تفسير نور الثقلين: 3 / 211، حديث 402، تفسير كنز الدقائق: 5 / 596، سنن ترمذى: 4 / 365، حديث 5145 به نقل از پيامبر صلى الله عليه وآله، فتح البارى: 11 / 368، تحفة الاحوذى: 8 / 454، تفسير قرطبى: 10 / 309، تفسير ابن كثير: 3 / 62، الاتقان في علوم القرآن: 2 / 520، حديث 6545.
5-همان: 2 / 315، حديث 151، بحار الأنوار: 8 / 48، حديث 52 ـ 53، تفسير كنز الدقائق: 6 / 251 ـ 257.
6-تفسير الدر المنثور: 4 / 197، تفسير ابن كثير: 3 / 59، صحيح بخارى: 5 / 228، عمدة القارى: 19 / 30، حديث 8174 ، السنن الكبرى، نسائى: 6 / 381، حديث 11295.
7-ماهنامه ثامن 26/4/92 نقل از ایت الله رودباری -عضو شورای مدیریت حوزه علمیه گیلان

کاری از گروه پژوهش و تحقیقات جنبش بیداری اسلامی 


(لینک دانلود فایل پی دی اف مقاله به زودی در سایت قرار خواهد گرفت ).